
در یک نگاه کلی، میتوان ابراز داشت که مردم آمریکا مردمانی مذهبی هستند؛ بیش از ۹۵ درصد شهروندان آمریکایی خود را واجد هویت مذهبی میدانند. مطابق با متمم قانون اساسی این کشور، آمریکا نظامی است که برتری دینی در آن ذکر نشده است و کنگره حق ندارد قانونی تصویب کند که مانع انجام مناسک مذهبی شهروندان آمریکایی شود، اما در عمل با تبعیضات دینی گستردهای در این کشور مواجهیم. در آمریکا تبعیض علیه اقلیتهای مذهبی کاملاً آشکار است و در این میان، متأسفانه تبعیض علیه مسلمانان در رتبه اول قرار دارد. موج تبلیغاتی علیه اسلام سبب تشدید اسلام هراسی و اسلامستیزی و جرائم ناشی از انزجار بر ضد مسلمانان در آمریکا شده است؛ سیاستهای دولت آمریکا پس از حادثه ۱۱ سپتامبر تأثیر منفی بر مسلمانان آمریکا داشته و آزادیهای مدنی آنها را شدیداً محدود کرده است. بسیاری از اقدامات علیه مسلمانان، سازمانها و ادارات اسلامی آمریکا با نام اجرای قانون، بدون اقامه اتهام مُتقَن و محکمهپسند انجام میگیرند. در این زمینه، مسلمانان آمریکایی بارها بدون دلیل هدف بازرسیهای ضدتروریستی اف. بی. آی. قرارگرفتهاند. ازجمله مصادیق نقض حقوق بشر در قبال مسلمانان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
الف ـ سوزاندن قرآن کریم
در نهمین سالگرد حادثه ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۱۰ میلادی، تری جونز کشیش ایالت فلوریدا، قول داد که بهمنظور همدردی با خانوادههای قربانیان حادثه ۱۱ سپتامبر میزبان روز بینالمللی سوزاندن قرآن کریم باشد. این خبر بهصورت تیتر اول اخبار درآمد و رسانههای آمریکا بهجای مخالفت و انعکاس منفی این واقعه، با اقدامات خود عملاً از آن حمایت کردند و حتی شبکه خبری CNN برنامهای را با حضور تری جونز ترتیب داد.[۱]
ب ـ اهانت به پیامبر اکرم (ص)
در سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی، یک کارگردان آمریکایی با ساخت فیلمی با عنوان «بیگناهی مسلمانان» و قرار دادن آن در محیط اینترنت، موجی از خشم و ناراحتی مسلمانان را در سراسر جهان برانگیخت. فیلم با صحنهای از حمله مسلمانان تندروی مصری به یک داروخانه قبطی آغاز میشد و سپس داستان در صحرای عربستان سعودی و از جوانی پیامبر مسلمانان آغاز میشد. در این فیلم پیامبر عظیمالشأن اسلام آماج بدترین اتهامات قرار گرفت.[۲]
ج ـ مخالفت با احداث مسجد
گروهی از مسلمانان در منطقه بسکینگ ریج نیوجرسی در سال ۲۰۱۱ درخواست احداث یک مسجد را به مقامات مربوطه داده بودند که بعد از گذشت چهار سال، مسئولان این منطقه با درخواست آنها در همچنین شهردار نیوجرسی نیز در این رابطه مسلمانان را متهم رابطه با احداث مسجد مخالفت کردند.[۳] کرده است که تصمیم دارند از زمین در نظر گرفتهشده سوءاستفاده کنند. مخالفت با احداث مسجد تنها به این مورد محدود نشده است. در نمونهای دیگر، با درخواست مسلمانان برای احداث مسجد در منطقه گراوند زیرو Zero Ground در نیویورک نیز بهشدت مخالفت شد، این در حالی است که بر اساس اصلاحیه اول قانون اساسی ایالاتمتحده حق هر شهروند آمریکایی است که محلی برای پرستش در هر جایی از ایالاتمتحده که میخواهد بسازد.
د ـ تبعیض شغلی علیه مسلمانان
با وجود آنکه مسلمانان تنها کمتر از ۶/۰ درصد جمعیت شهروندان آمریکایی را تشکیل میدهند، اما بخش یکچهارم از پروندههای شکایت مرتبط با تبعیض شغلی از سوی مسلمانان صورت میپذیرد.[۴] مهمی از شکایتهای مطرحشده به کمیسیون حمایت از برابری میان کارگران به مواردی مانند امتناع رانندگان مسلمان از حمل محموله مشروبات الکلی به دلیل اعتقادات دینی و اخراج از کار به همین دلیل اختصاص دارد؛ یکی دیگر از شکایات شایعی که بانوان مسلمان اقامه میکنند در زمینه پذیرفته نشدن آنها در مشاغل حرفهای به دلیل محجبه بودن در هنگام مصاحبه شغلی است.[۵]
هـ ـ تبعیض در محیطهای آموزشی
پایگاه اینترنتی رویترز، در ۲۹ مارس ۲۰۱۱ میلادی، گزارش داد که وزارت دادگستری ایالاتمتحده، از زمان حادثه ۱۱ سپتامبر تابهحال، بیش از ۸۰۰ پرونده خرابکاری، خشونت و آتشسوزی عمدی علیه مسلمانان، اعراب و آسیاییتبارها را در دستور کار و بررسی قرار داده است.[۶] در همین چارچوب، دانشآموزان مسلمان و دیگر گروههای دینی و نژادی در سالهای گذشته در معرض رفتارهای تبعیضآمیز و خشن در مدارس بودهاند. در پیمایشی که شورای روابط اسلام و آمریکا در سال ۲۰۱۴ انجام داده است، ۵۵ درصد از دانشآموزان مسلمان اظهار کرده بودند که به دلیل هویت مذهبی خود در مدارس مورد تعرض قرارگرفتهاند و از آنها زورگیری شده است و یکپنجم آنها نیز اظهار داشتهاند که از طرف اولیای مدرسه مورد تبعیض قرارگرفتهاند.[۷]
توهین و تبعیض به مسلمانان در آمریکا به تبعیض در محیطهای آموزشی و دیگر انواع تبعیضها که مورداشاره قرار گرفت محدود نبوده و نمونههای بسیار دیگری را میتوان دراینارتباط ذکر کرد. ازجمله اینکه در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۲ میلادی، مظنونی که شعارهای ضد اسلامی سر میداد مسلمان ۵۷ سالهای به نام بشیر احمد را در مقابل مسجد مورد ضرب و شتم و ضربات چاقو قرار داد.[۸] از سوی دیگر، در ۳ جوالی ۲۰۱۲ میلادی، گزارش شد که بهمنظور آموزش نیروهای عملیات ویژه نیروی دریایی ایالاتمتحده، از تصویر زنان مسلمان مسلح بهعنوان هدف تیراندازی استفادهشده است.[۹]در ۵ دسامبر ۲۰۱۲ میلادی، یک خوک مرده در مقابل مسجدی در هوستون آمریکا به نشانه توهین و اهانت به مقدسات اسلامی رها شد.[۱۰]
از سال ۲۰۱۶ تاکنون بهویژه از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ بهعنوان رئیسجمهور آمریکا، تبعیضها علیه مسلمانان تشدید شده است بهگونهای که بر اساس یافتههای مرکز پژوهشی پیو،[۱۱] مسلمانان آمریکا از آینده کشور و جایگاه خود در جامعه آمریکا پس از پیروزی ترامپ در انتخابات آشکارا ابراز نگرانی میکنند. اکثر مسلمانان از جهتگیری کنونی در آمریکا ناراضی هستند بهگونهای که ترامپ و حزب جمهوریخواه را مخالف مسلمانان تلقی میکنند.
البته سیاستهای دولت ترامپ و شخص وی در قبال مسلمانان به نفرت پراکنی و رویههای تبعیض آلود علیه مسلمانان دامن زده است؛ دستور ترامپ در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۷ مبنی بر ممنوعیت مسافرت اتباع برخی از کشورها که اغلبشان اسلامی هستند بارزترین نمونه آنهاست که عملاً به این ممنوعیت، محدودیتهای مسافرت برای بر اساس تبعیض علیه مسلمانان جلوه قانونی بخشید.[۱۲] اتباع هشت کشور اعمالشده است. بهجز کره شمالی و ونزوئلا، ۶ کشور دیگری که آماج آن قرارگرفتهاند یعنی، ایران، سوریه، چاد، سومالی، لیبی و یمن در زمره کشورهای اسلامی قرار دارند، از این ممنوعیت تحت عنوان «ممنوعیت مسلمانان»[۱۳] بهگونهای که اتحادیه آزادیهای مدنی آمریکا[۱۴] یادکرده است. در این میان، بهنظر میرسد سیاست مسلمان ستیزانه ترامپ در یک بستر تاریخی رخداده است که بهویژه از رویداد ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تاکنون هم مقامات فدرال و هم مقامات ایالتی در آمریکا پیش بردهاند. در طول این مدت، جمعاً ۱۵ مصوبه و تصمیم فدرال و ۱۹۴ لایحه ایالتی جنبه اجرایی به خود گرفته است که تأثیرات منفی و مستقیمی بر مسلمان آمریکا داشتهاند. در این میان، دو اقدام تبعیضآمیز دولت فدرال علیه مسلمانان اهمیت بیشتری دارد:
۱- راهاندازی سامانه امنیت ملی ثبت ورود و خروج [۱۵]
به ابتکار وزارت دادگستری آمریکا در سال ۲۰۰۲ که انگشتنگاری از تمامی اتباع ذکور ۲۵ کشور را بهنگام ورود به آمریکا مقرر مینمود؛ در این میان همه کشورهای هدف بهجز کره شمالی در زمره کشورهای اسلامی قرار داشتند. هرچند تمامی کشورهای هدف در این برنامه در سال ۲۰۱۱ از شمولیت آن خارج شدند، ولی چارچوب قانونی آن تا سال ۲۰۱۶ که دولت اوباما آنرا کنار گذاشت باقی ماند؛ بااینحال، ترامپ این برنامه را مجدداً به اجرا نهاد.
۲- تغییرات سال ۲۰۱۵ بر برنامه لغو ویزا [۱۶]
بر اساس این برنامه، شهروندان تمامی کشورها میتوانند بدون ویزا به مدت ۹۰ روز به ایالاتمتحده سفر کنند، ولی تغییرات سال ۲۰۱۵ شهروندان کشورهای اسلامی ایران، عراق، سودان و سوریه را از شمولیت آن خارج ساخت و اصلاحیه آن در سال ۲۰۱۷ کشورهای سومالی و یمن را نیز به آنها افزود. از سوی دیگر، تصویب قوانین در سطح ایالتی نیز بر ذهنیتهای ضد اسلامی و رویههای تبعیض آلود علیه مسلمانان دامن زده است؛ از میان ۱۹۴ فقره قانون ایالتی ضدشریعت، ۳۹ فقره در فاصله سالهای ۲۰۱۰ ـ ۲۰۱۶ به تصویب رسیدهاند؛ جنبشهای ضدشریعت مثل سازمان اقدام برای آمریکا[۱۷] حمایتهای مالی و تبلیغاتی و لابی گرانه از این قبیل قوانین به عمل میآورند. قوانین ضدشریعت نهتنها به ترس توده مردم آمریکا از اسلام و مسلمانان دامن میزنند، بلکه مسلمانان را از استناد به قواعد و اصول مذهبی خود بازمیدارند.
در مجموع، تدابیر کنترلی، محدودیتها بر مسافرت و قوانین ضدشریعت ازجمله شیوههایی هستند که از طریق آنها مقامات فدرال و ایالتی آمریکا علیه مسلمانان تبعیض روا میدارند. شایانذکر است که تبعیضات دینی تنها محدود به مسلمانان نبوده و سایر اقلیتهای دینی ازجمله هندوها، یهودیها، سیکها و دیگر گروههای مذهبی را نیز دربر میگیرد.[۱۸] کارنامه دولت آمریکا در نقض حقوق و آزادیهای مذهبی به مسلمانان محدود نمیشود، بلکه حتی برخی فرقههای مسیحی را نیز دربر میگیرد. در این چارچوب، یکی از جلوههای بارز نقض حقوق بشر بهوسیله دولت آمریکا قتلعام ویکو Waco)) در دهه ۱۹۹۰ است. در ۲۸ فوریه سال ۱۹۹۳ مأموران پلیس اف.بی.آی در ایالاتمتحده آمریکا به مقر فرقه دیویدیان به رهبری دیوید کورش در شهرک ویکو در ایالت تگزاس، به دستور دادستانی آمریکا، یورش برده و این مرکز را محاصره میکنند.[۱۹]
پس از ۵۱ روز مقاومت و محاصره توسط اف.بی.آی و کشته شدن چهار تن و زخمی شدن ۲۰ نفر از مأموران توسط افراد مسلح، فرقه دیویدیان در ۱۹ آوریل ۱۹۹۳ درحالیکه اعضای این فرقه از ۲۸ فوریه در ساختمانی در شهر ویکو در ایالاتمتحده آمریکا جمع شده بودند، مورد هجوم تانکها و مأموران اف.بی.آی قرار گرفتند. شواهد و مدارک نشان میدهد که اعضای فرقه دیویدیان بهعمد توسط دولت آمریکا کشته شدند، زیرا بعد از هجوم تانکها به سمت ساختمان، آتشی بسیار وحشتناک و جهنمی ایجادشده بود که حدود ۴۰ دقیقه ساختمان را سوزاند و بدینسان یکی از هولناکترین فجایع ضد حقوق بشری دولت آمریکا علیه شهروندانش که بیش از ۸۰ انسان بیگناه را به کام مرگ کشانید رخ داد.[۲۰]